Opublikowane przez15 kwietnia w Centrum Polonii w Brniu profesor Jerzy Przystawa (Uniwersytet Wrocławski) wygłosił wykład na temat różnic między wyborczą ordynacją większościową i proporcjonalną.
Wykład poprzedziła symboliczna minuta ciszy, którą jego uczestnicy uczcili pamięć ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. W sali balowej dworku w Brniu, siedzibie Centrum Polonii, w której miał miejsce wykład profesora Przystawy, na tle polskiej flagi widniał portret śp. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. W pierwszych swych słowach prelegent podkreślił wyjątkowy charakter chwili, w której ma miejsce jego wykład.
Tragiczna śmierć polskiej elity politycznej, w tym Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz symbolizującego II Rzeczpospolitą Prezydenta Ryszarda Kaczorowskiego, który tuż przed swą śmiercią przysłał do Centrum Polonii list, w którym zapowiedział wizytę w Brniu oraz objęcie swym honorowym patronatem organizowanej w maju w Centrum Polonii konferencji „Trzy pokolenia pokatyńskie”, to zdaniem profesora Przystawy przełomowy moment w polskiej historii, który może zmienić radykalnie naszą przyszłość także jeśli chodzi o urządzenie naszej demokracji.
Centrum Polonii oraz polonijna organizacja „Stowarzyszenie Demokracja USA” ogłosiły niedawno konkurs na pracę na temat różnic między ordynacją większościową i proporcjonalną, w którym mogą wziąć udział uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu Powiatu Dąbrowskiego. Główną nagrodą w tym konkursie będzie dwutygodniowy pobyt jego zwycięzcy w Nowym Jorku. Centrum Polonii chcąc ułatwić pracę uczniom z Powiśla Dąbrowskiego, zaprosiło do Brnia jednego z najlepszych w Polsce znawców problematyki ordynacji wyborczej – profesora Jerzego Przystawę.
Prelegent opisał zasadnicze różnice między obowiązującą w Polsce po 1989 roku tak zwaną proporcjonalną ordynacją wyborczą oraz ordynacją większościową, funkcjonującą m.in. w siedmiu najbogatszych państwach świata, w tym w krajach anglosaskich.
Nasza ordynacja proporcjonalna jest o wiele bardziej skomplikowana, co sprawia, że ludzie nie potrafią zrozumieć jej funkcjonowania. W dużym okręgu wyborczym Polacy mają oddać swój głos na jednego kandydata, choć w danym okręgu wyborczym do Sejmu dostaje się kilku lub nawet kilkunastu polityków. Wybrać mają jednego spośród kilkuset kandydatów z kilkunastu różnych list wyborczych. W ciągu jednego czy dwóch miesięcy kampanii wyborczej Polacy nie są w stanie poznać dobrze tych kilkuset kandydatów i w rezultacie głosują nie na konkretną osobę, lecz na partię polityczną. Wyboru posłów dokonuje – zdaniem Przystawy – nie obywatel, lecz liderzy partyjni, którzy ustalają kolejność na listach wyborczych. Obywatel nie znając kandydatów, głosuje zazwyczaj na pierwszego na liście lub drugiego czy trzeciego.
Najpierw obywatele nie wiedzą na kogo głosują, a później nie mają szans kontrolować wybranych posłów. Nie znają nawet ich nazwisk. Obowiązująca w Polsce tak zwana ordynacja proporcjonalna wcale nie jest proporcjonalna, choć jest to zapisane w naszej Konstytucji. Jeśli jakaś partia uzyska np. 5 czy 10 procent głosów, to wcale nie oznacza, że będzie miała 5 czy 10 procent posłów.
Ordynacja większościowa – zdaniem profesora Przystawy – jest prosta. W małym okręgu wyborczym, w którym łatwo poznać dobrze kandydatów w czasie kampanii wyborczej, startuje nie kilkuset, lecz zaledwie kilku kandydatów. Wygrywa ten, który zdobywa największą liczbę głosów. Zaś dzięki naszej, proporcjonalnej ordynacji często wchodzą do Sejmu ludzie z bardzo nikłym poparciem społecznym. Wejście do parlamentu zapewniają im nie głosy wyborców, lecz miejsce na liście wyborczej. Możliwa jest nawet taka sytuacja, że ktoś może w danym okręgu wyborczym zdobyć 90 procent wszystkich głosów, a i tak nie wejdzie do Sejmu, jeśli znajdzie się na liście wyborczej, która np. „przepadnie” w skali kraju.
Zdaniem prof.Przystawy jednomandatowe okręgi wyborcze gwarantują większą przejrzystość wyborów.
Profesor Przystawa zauważył także, iż niesłuszne są zarzuty pod adresem większościowej ordynacji wyborczej, iż umożliwiłaby ona powstanie np. 460 partii w polskim Sejmie, gdyż każdy poseł, który wszedłby do parlamentu dzięki poparciu wyborców, a nie swego lidera partyjnego, głosowałby niezależnie od woli kierownictwa swej partii.
Zarówno teoria (prawo Duvergera, które mówi, że ordynacja większościowa z jednomandatowymi okręgami wyborczymi prowadzi do systemu dwupartyjnego), jak i praktyka (np. polityczna rzeczywistość państw, gdzie obowiązuje ordynacja większościowa) potwierdzają, że funkcjonowanie ordynacji większościowej nie tylko nie generuje dużej liczby partii, lecz wprost przeciwnie – skutkuje dwupartyjnym systemem politycznym.
Przypomniano także opinię profesora Zbigniewa Brzezińskiego, b. doradcy Prezydenta USA Cartera, że obowiązująca w Polsce obecnie ordynacja wyborcza jest „najgłupszą na świecie”.
Profesor Przystawa wyraził przekonanie, iż ostatnie tragiczne wydarzenia wywołają już niedługo refleksję wśród polityków oraz wyborców, która skłoni i jednych i drugich do podjęcia starań, by w Polsce, podobnie jak w krajach anglosaskich, obowiązywała większościowa ordynacja wyborcza z jednomandatowymi okręgami wyborczymi, co przyczyni się do uzdrowienia sytuacji politycznej w naszym kraju.
Prof. Przystawa zwrócił uwagę, iż w najbogatszych krajach świata obowiązuje ordynacja większościowa.
Regulamin konkursu
ogłoszonego przez Centrum Polonii w Brniu oraz
polonijne „Stowarzyszenie Demokracja USA”
1. Niniejszy konkurs organizowany jest w celu propagowania wiedzy o społeczeństwie wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, a więc – realizacji m.in. zapisów statutowych Centrum Polonii w Brniu.
2. W konkursie mogą wziąć udział uczniowie gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych z terenu Powiatu Dąbrowskiego. Jury oceniając prace konkursowe, będzie brało pod uwagę w swej ocenie, czy uczestnik konkursu jest uczniem gimnazjum, czy też szkoły ponadgimnazjalnej.
3. Zadaniem uczestników konkursu jest samodzielne napisanie pracy (nie przekraczającej 20.000 znaków) nt. różnic między ordynacją wyborczą obowiązującą w Polsce (tzw. proporcjonalną) oraz w krajach anglosaskich (większościową), a także nt. konsekwencji praktycznych funkcjonowania tych ordynacji. Informacje na ten temat uczniowie mogą znaleźć w internecie np. pod hasłem „ordynacja wyborcza”, „większościowa ordynacja wyborcza”, „proporcjonalna ordynacja wyborcza”, „JOW”. Ponadto uczniowie mogą wziąć udział w wykładzie na ten temat prof. Jerzego Przystawy 15 kwietnia 2010 o godz. 12:oo w Centrum Polonii.
4. Prace pisemne należy przesłać do 15 maja2010 roku na adres: Centrum Polonii – Breń 1, 33-210 Olesno oraz równocześnie w formie elektronicznej na adres mailowy: centrum.polonii@gmail.com
5. Prace będą oceniane przez 4-osobowe jury: prof. dr Jerzy Przystawa (Uniwersytet Wrocławski, Prezes Ruchu na rzecz JOW), dr Marek Ciesielczyk – Dyrektor Centrum Polonii, Stefan Michał Dembowski – przedstawiciel Stowarzyszenia Demokracja USA oraz wyłoniony w drodze losowania nauczyciel WOS z jednej ze szkół z terenu Powiatu Dąbrowskiego, która nie będzie reprezentowana w konkursie przez żadnego ucznia. Jeśli takiej szkoły nie będzie lub jeśli żaden z nauczycieli WOS ze szkół nie reprezentowanych w konkursie nie wyrazi zgody na członkostwo w jury, oceniać ono będzie prace w składzie 3-osobowym. Podstawowym kryterium oceny będzie trafność oceny skutków funkcjonowania ordynacji wyborczych, klarowność formułowanych twierdzeń, precyzyjny język.
6. Spośród nadesłanych prac pisemnych w/w jury wybierze 5-10 najlepszych, których autorzy zostaną zaproszeni na rozmowę na temat obydwu ordynacji wyborczych do Centrum Polonii w okresie 20 maja – 9 czerwca 2010.
7. Zwycięzca konkursu oraz zdobywcy drugiego i trzeciego miejsca wyłonieni zostaną przez w/w jury spośród autorów wybranych wcześniej najlepszych prac oraz na podstawie w/w rozmowy z ich autorami.
8. Wyniki konkursu zostaną ogłoszone w czerwcu 2010 roku przez jury.
9. Pierwsza nagroda w konkursie to 2-tygodniowy pobyt w Nowym Jorku. Koszty przelotu oraz pobytu w USA pokryte zostaną przez fundatora nagród – Stowarzyszenie Demokracja USA. Termin lotu i pobytu w USA ustalony zostanie przez fundatora w porozumieniu ze zwycięzcą konkursu (lot i pobyt w USA – w lipcu lub sierpniu 2010). Druga nagroda w konkursie to laptop, trzecia – równowartość 250 dolarów amerykańskich. Te nagrody wręczone zostaną przez fundatora w terminie przez niego wyznaczonym – najpóźniej do 10 września 2010.
10. Jeśli zdobywca pierwszego miejsca nie będzie w stanie udać się do USA w lipcu-sierpniu 2010 – jego miejsce zajmie zdobywca drugiego miejsca, zaś drugą nagrodę – laptop otrzyma w tym przypadku pierwotny zdobywca pierwszego miejsca. Jeśli także zdobywca drugiego miejsca nie będzie w stanie udać się do USA, jego miejsce zajmie zdobywca trzeciego miejsca, zaś zwycięzca konkursu otrzyma laptop, zdobywca drugiego miejsca – 250 dolarów.
11. Fundator gwarantuje pełną opiekę w czasie pobytu laureata w USA.
12. W Nowym Jorku fundator zorganizuje cykl wycieczek dla laureata. Szczegółowy program pobytu laureata w USA zostanie ustalony przez fundatora w rozmowach z delegacją Centrum Polonii zaproszoną przez niego do USA w terminie 7-12 kwietnia 2010.
13. Decyzja jury jest ostateczna i nie przysługuje od niej żadna forma odwołania.
Już w czasie najbliższych wakacji jeden z tych uczniów poleci do Nowego Jorku. Kilka dni temu, podczas swego pobytu w USA, dyrektor Centrum Polonii omawiał szczegóły tej wycieczki z polonijnym sponsorem.
